دکوپاژ فیلم به چه معناست؟ کسانی که دنبال آموزش مقدماتی کارگردانی هستند، بسیار درگیر این سوال می‌شوند. امروز در استودیو ادیب قصد داریم تا شما را با دکوپاژ در سینما و هر آنچه که باید در این باره بدانید، آشنا کنیم.
دکوپاژ (Decoupage) و دکوپاژ نویسی فیلم چیست؟
دکوپاژ کلمه‌ای فرانسوی است که برگرفته از کلمه دکوپه می‌باشد و وارد اصطلاحات سینمایی شده است. تقطیع یا برش فنی یا دکوپاژ، یکی از وظایف بسیار مهم کارگردان است. این عمل شامل تصمیم‌گیری در موارد مهمی است که در زیر به آنها اشاره می‌شود:
- محل استقرار دوربین در صحنه
- نوع نورپردازی
- اندازه تصویر، زاویه دوربین
- نوع حرکت دوربین
- تعداد تصاویری که برای نمایش یک موقعیت لازم است
- نوع اتصال نماها به یکدیگر
- هر صدایی که قرار است در صحنه شنیده شود (هر صدایی غیر از دیالوگ‌ها)
در کل می‌توان گفت دکوپاژ تصمیم گیری درباره تمامی جزئیاتی است که به فرایند تصویری‌شدن فیلم‌نامه (سناریو) مربوط می‌شود.
دکوپاژ فیلم چه زمانی انجام می‌شود؟
این وظایف که شاید نیمی از وظایف کارگردان می‌باشد، باید پیش از فیلمبرداری انجام شود. کارگردان‌ها ممکن است هنگامی که به مرحله فیلمبرداری می‌رسند، برخی از جزئیاتی را که قبلا تعیین کرده بودند با توجه به شرایط تغییر دهند. آنها معمولا بر اساس فیلم‌نامه دکوپاژ شده‌ای که خود تهیه کرده‌اند، پیش می‌روند. برخی کارگردان‌ها نیز به دکوپاژ کردن فیلم‌نامه پیش از فیلمبرداری اعتقاد ندارند. این دسته معتقدند در هنگام فیلمبرداری است که کارگردان می‌فهمد فیلم‌نامه‌ای که در دست دارد باید چگونه ساخته شود. البته روش اول مرسوم‌تر و کارآمدتر است.
انواع دکوپاژ
نوع دکوپاژ فیلم به نوعی، نشان‌دهنده سلیقه بصری و سبک تصویری کارگردان است. نحوه دکوپاژ، ضرب‌آهنگ فیلم و حال و هوای آن را به تماشاگر منتقل می‌کند. برای مثال هر چه تقطیع بیشتر باشد، طول نماها کوتاه‌تر باشد و از زوایای بیشتری فیلمبرداری صورت گیرد، ضرب‌آهنگ فیلم نیز تندتر خواهد بود. این روش معمولا در فیلم‌های پر زد و خورد، ترسناک و جنگی روش مناسبی برای القای حس ترس و هیجان به تماشاگر است.
در برخی فیلم‌ها، کارگردان می‌خواهد تماشاگر هر چه بیشتر با شخصیت اصلی همراه شود و با چشم او به ماجرا نگاه کند. در این موارد معمولا از برداشت‌های بلند و از حرکت دوربین‌های طولانی استفاده می‌شود. حتی برای بیشتر کردن این حس از نمای نقطه نظر (POV) استفاده خواهد شد.
نکاتی که کارگردان در حین دکوپاژ باید به آنها دقت کند
یک نکته بسیار مهم و وظیفه بسیار خطیر کارگردانان، تقطیع نماها و نوع اتصال آنها به یکدیگر و زاویه‌بندی دوربین است. این عمل باید به گونه‌ای انجام شود که تماشاگر حس پرش و بریدگی نداشته باشد. به عبارتی تماشاگر باید احساس کند که فیلم تداوم دارد. علاوه بر این، کارگردان باید به گونه‌ای عمل کند که چشم و ذهن تماشاگر را خسته نکند. به طور خلاصه، نماها باید به گونه‌ای باشند که نه آنقدر کش‌دار و بی‌تحرک باشند که خسته‌کننده به نظر برسند و نه آنقدر کوتاه و سریع که تماشاگر نه تنها اطلاعاتی به دست نیاورد بلکه دچار سرگیجه هم شود.
نحوه کلی دکوپاژ فیلم نامه قبل از شروع فیلمبرداری
ابتدا کارگردان هر سکانس فیلم‌نامه را به نماهای مختلف (اصطلاحا پلان) تقسیم می‌کند (منظور هر برداشت دوربین است یعنی فاصله بین خاموش و روشن کردن دوربین). بعد از آن‌که همه فیلم‌نامه به این صورت تقسیم‌بندی شد، پلان‌ها به ترتیب پشت سر هم قرار می‌گیرند. حال باید فیلم‌نامه دکوپاژ شده را روی کاغذ نوشت.
برای هر پلان، صفحه شامل پنج بخش است:
- شماره سکانس و شماره پلان: باید شماره سکانس و شماره پلان را در جایی بالای هر صفحه‌ی هر نما نوشت.
- نوع پلان: داخلی یا خارجی و محل فیلمبرداری (به همان صورت که در فیلم نامه اصلی است)، همچنین روز فیلمبرداری با توجه به برنامه‌ای که برای فیلمبرداری تهیه شده، زیرا در این برنامه پلان‌ها به ترتیب فیلمبرداری نمی‌شوند، بلکه برای صرفه‌جویی در وقت و هزینه‌ها، پلان‌هایی که در یک مکان و در یک موضع رخ می‌دهند را با هم می‌گیرند.
- وضعیت صحنه: آنچه را که در هر پلان رخ خواهد داد را می‌نویسند و در همان قسمت، نوع نما (کلوزاپ، لانگ شات و … ) و نوع حرکت دوربین را با علامت‌های اختصاری مشخص می‌کنند. به این ترتیب که یک خط کسری می‌کشند و در صورت نوع نما، و در مخرج حرکت دوربین را با علائم اختصاری می‌نویسند.
- دیالوگ: دیالوگ‌هایی را که در این نما بین شخصیت‌ها رد و بدل خواهد شد را در یک ستون می‌نویسند.
- صداها و نوفه‌ها: همه صداهایی که در سر این صحنه شنیده خواهد شد، مثلا صدای ماشین یا چکیدن قطرات آب یا رادیو و… را تعیین می کنند. همچنین می‌توان در این بخش موسیقی را نیز مشخص کرد که آیا در این پلان موسیقی متن باشد یا نه، ولی معمولا این کار را نمی‌کنند و بعد از آن که فیلمبرداری تمام شد درباره بخش‌هایی که باید موسیقی متن داشته باشند تصمیم گرفته می‌شود.
به این ترتیب یک فیلم‌نامه دکوپاژ شده خواهیم داشت.
خیلی عالیه. حتی خیلی از کارگردان های حرفه ای هم این کار مهم رو انجام نمیدن
بله کاملا درسته. متاسفانه توی ایران این اتفاق خیلی به ندرت میافته. ولی کارگردان های بزرگی هم هستن که دکوپاژ بصورت مکتوب ندارن ولی اینقدر ذهنشون باز هست که کل دکوپاژ رو تو ذهنشون دارن و اجرا میکنن. برای این کار باید تصویر سازی ذهنی رو تقویت کنید♥